Chương V: Từ thông là gì? hiện tượng cảm ứng điện từ
Chương V: Suất điện động cảm ứng, Định luật Farađay, Định luật Lenxơ
Từ thông (thông lượng từ trường) là một đại lượng vật lý đặc trưng cho “lượng” từ trường đi qua một tiết diện được giới hạn bởi một đường cong kín.
1/ Từ thông là gì?
Từ thông được ký hiệu bằng chữ cái Φ (đọc là phi)
Xét một tiết diện S được giới hạn bởi đường cong kín (C),
- Từ thông đặc trưng cho “lượng” từ trường đi qua S => S càng lớn thì từ trường qua nó càng nhiều => Φ tỉ lệ với S
- Từ thông đặc trưng cho “lượng” từ trường => hiển nhiên Φ tỉ lệ với cảm ứng từ B (đại lượng đặc trưng cho độ mạnh hay yếu của từ trường)
- Trong quá trình đi xuyên qua mặt phẳng của tiết diện S ta thấy rằng các đường cảm ứng từ qua S nhiều nhất trong trường hợp ⃗BB→ vuông góc với mặt phẳng S và không có đường cảm ứng từ nào đi qua S khi ⃗BB→ song song với mặt phẳng S => “lượng” từ trường qua mặt S còn phụ thuộc vào góc α tạo bởi véc tơ pháp tuyến của mặt S và ⃗BB→ => Φ tỉ lệ với cos α.
Từ những nhận xét trên, bạn có:
Chương V: Từ thông là gì? hiện tượng cảm ứng điện từ
2/ Hiện tượng cảm ứng điện từ
Thí nghiệm hiện tượng cảm ứng điện từ:
Khảo sát thí nghiệm trên qua hình minh họa dưới
Vòng dây tiến lại gần nam châm => “lượng” từ trường qua vòng dây tăng lên => từ thông Φ tăng lên => có dòng điện trong mạch.
Khi vòng dây lùi xa nam châm => “lượng” từ trường qua vòng dây giảm đi => từ thông Φ giảm => có dòng điện trong mạch.
Bằng nhiều thí nghiệm thay đổi từ thông như cho vòng dây đứng yên, nam châm chuyển động lại vòng dây(thay đổi B), cho vòng dây đứng yên nam châm quay cạnh vòng dây hoặc ngược lại (thay đổi α), dùng tay bóp méo vòng dây cạnh nam châm (thay đổi S) con nhà người ta đã phát hiện ra rằng cứ Φ thay đổi thì sẽ xuất hiện dòng điện trong mạch kín (vòng dây) và hiện tượng cảm ứng điện từ sẽ dừng lại khi từ thông Φ ngừng biến thiên.
Hiện tượng cảm ứng điện từ là một trong những hiện tượng vật lý quan trọng được phát hiện góp phần đưa nền văn minh nhân loại sang một giai đoạn mới, giai đoạn sử dụng năng lượng điện.
Hiện tượng cảm ứng điện từ do nhà vật lý Michael Faraday (1791 – 1867) tìm ra.