Sự nhân lên của virus trong tế bào vật chủ
Bệnh truyền nhiễm và miễn dịch
Trong tế bào vật chủ, virus nhân lên như thế nào ? các virus khác nhau thì quá trình nhân lên có khác nhau hay không
I. Sự nhân lên của virus trong tế bào vật chủ
1. Chu trình nhân lên của virus
Sự nhân lên của virus trong tế bào vật chủ
gồm 4 giai đoạn:
(1) Virus xâm nhập tế bào vật chủ, lột vỏ, giải phóng AN ( acid nucleic) và protein vỏ
(2) AN cuả virus được nhân lên nhờ enzyme của tế bào chủ.
(3) Nhờ các enzyme, ribosome của tế bào vật chủ, AN của virus phiên mã, dịch mã tạo ra protein vỏ capsit.
(4) Protein và lõi AN của virus tự lắp ráp thành các hạt virus mới và rời khỏi tế bào vật chủ theo 2 cách là tất cả virus sẽ phá vỡ màng tế bào của vật chủ và thoát ra hoặc làm vỡ 1 ít màng tế bào vật chủ rồi thoát ra.
Để hiểu kỹ hơn về sự nhân lên của virus trong tế bào vật chủ, ta tìm hiểu quá trình nhân lên của 1 số virus:
a. Sự nhân lên của phage T4 trong tế bào vật chủ
(1) Nhờ các lông đuôi phage T4 gắn vào các thụ thể ( receptor) đặc biệt trên màng tế bào E.coli
(2) Bao đuôi co rút , trục đuôi tiêm DNA vào tế bào E.coli , DNA của E.coli tan ra.Đây được gọi là chu kỳ sinh tan
(3) DNA của phage điều khiển sự tổng hợp protein của phage nhờ các nguyên liệu, enzyme có sẵn của tế bào vật chủ.
(4) DNA và protein ( các phần của vỏ capsit) được lắp ráp với nhau để tạo phage hoàn chỉnh.
(5) Các phage đồng loạt phá vỡ tế bào của vi khuẩn để thoát ra.
b. Sự nhân lên của HIV ( Human immunodeficiency virus) trong tế bào người
HIV là 1 loại retrovirus ( virus có enzyme phiên mã ngược: reverse trancriptase, giúp phiên mã ngược từ RNA -> DNA)
(1) Virus HIV được cấu tạo: lớp áo ngoài có các gai glicprotein trên bề mặt, vỏ capsit, AN là 2 phân tử RNA giống nhau, enzyme phiên mã ngược.
(2) Virus dung hợp với tế bào chủ, protein capsit bị loại bỏ giỉa phóng 2 phân tử RNA và enzyme phiên mã ngược.
(3) Nhờ enzyme phiên mã ngược RNA -> DNA mạch đơn -> DNA mạch kép.
(4) DNA mạch kép cài xen vào DNA của tế bào tạo thành dạng tiền virus.
(5) các gen của tiền virus được phiên mã , các RNA này vừa là hệ gen của thế hệ sau, vừa tham gia dịch mã tạo ra các protein của virus ( protein capsit, reverse trancriptase, và gai glicoprotein)
(6) các phần của virus được đóng gói tạo thành hạt virus chưa có áo ngoài, mỗi hạt bao gồm: 2 RNA, enzyme phiên mã ngược, vỏ capsit.
(7) Virus nảy chồi và rời khỏi tế bào vật chủ.
c. Sinh tan và tiềm tan.
Phân biệt sinh tan và tiềm tan
+ sinh tan: virus làm tan DNA của tế bào vật chủ, sau đó sử dụng các nguyên liệu có sẵn trong tế bào vật chủ để nhân đôi ,phiên mã, dịch mã, tổng hợp protein.., virus thoát ra làm tan tế bàovật chủ.
+ Tiềm tan: DNA của virus cài xen vào hệ gen của vật chủ, tế bào vật chủ sinh sản bình thường và sao chép tiền virus sang các tế bào con.
IV. HIV/ AIDS
1. Khái niệm về HIV
HIV là virus gây suy giảm miễn dịch ở người . Chúng có khả năng phá hủy 1 số tế bào của hệ miễn dịch ở người ( tế bào limpho T4). Sự suy giảm số lượng tế bào miễn dịch làm mất khả năng miễn dịch của cơ thể.
Các sinh vật lợi dụng lúc cơ thể bị suy giảm miễn dịch để tấn công được gọi là VSV cơ hội, các bệnh do chúng gây ra được gọi là bệnh cơ hội.
2. Các con đường lây truyền
Lây truyền chủ yếu qua 3 con đường chính:
– Qua đường máu
– Đường tình dục
– Từ mẹ sang con
3. Cách phòng tránh
Hiện nay chưa có thuốc đặc trị HIV các thuốc chỉ có tác dụng làm chậm tiến trình dẫn đễn bệnh AIDS. Do vậy thực hiện lối sống lành mạnh , vệ sinh y tế, loại trừ tệ nạn xã hội là biện pháp phòng tránh HIV/ AIDS tốt nhất.