Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết
GIẢI BÀI TẬP TUẦN HOÀN MÁU VÀ LƯU THÔNG BẠCH HUYẾT
I. GIẢI ĐÁP CÁC LỆNH
1. Lệnh mục I
– Mô tả đường đi của máu trong vòng tuần hoàn nhỏ và trong vòng tuần hoàn lớn
– Phân biệt vai trò chủ yếu của tim và hệ mạch trong sự tuần hoàn máu.
– Nhận xét về vai trò của hệ tuần hoàn máu.
Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết
Trả lời:
– Dựa vào hình:
+ Máu trong vòng tuần hoàn nhỏ được bắt đầu từ tâm thất phải (1) qua dộng mạch phổi (2), rồi vào mao mạch phổi (3), qua tĩnh mạch phổi (4) rồi trở về tâm nhĩ trái (5).
+ Máu trong vòng tuần hoàn lớn được bắt đầu từ tâm thất trái (6) qua động mạch chủ (7), rồi tới các mao mạch phần trên cơ thể (8) và các mao mạch phần dưới cơ thể (9), từ mao mạch phần trên cơ thể qua tĩnh mạch chủ trên (10) rồi trở về tâm nhĩ phải (12), từ các mao mạch phần dưới cơ thể qua tĩnh mạch chủ dưới (11) rồi cũng trở về tâm nhĩ phải (12).
– Vai trò chủ yếu của tim: co bóp tạo lực đẩy máu đi qua các hệ mạch. Vai trò chủ yếu của hệ mạch: dẩn máu từ tim (tâm thất) tới các tế bào của cơ thể, rồi lại từ các tế bào trở về tim (tâm nhĩ).
– Vai trò của hệ tuần hoàn máu: Lưu chuyên máu trong toàn cơ thể.
Cụ thể:
| Hệ mạch | Vòng tuần hoàn lớn | Vận chuyển máu từ tâm thất trái tới tất cả các tế bào của cơ thể đề cung cấp chất dinh dưỡng và ôxi đảm bảo cho sự trao đổi chất ở tế bào và nhận các chất thải đưa đến cơ bài tiết. |
| Vòng tuần hoàn nhỏ | Vận chuyển máu từ tâm thất phải vào phổi đế thực hiện trao đổi khí (thải CO2 và lấy O2). |
2. Lệnh mục II
– Mô tả đường đi của bạch huyết trong phản hệ lớn.
– Mô tả đường đi của bạch huyết trong phân hệ nhỏ.
– Nhận xét về vai trò của hệ bạch huyết.
Trả lời:
– Đường đi của bạch huyết trong phân hệ lớn: Bắt đầu từ các mao mạch bạch huyết của các phần cơ thể (nửa trên bên trái và toàn bộ phần dưới cơ thể), oua các mạch bạch huyết nhỏ, hạch bạch huyết rồi tới các mạch bạch huyết lớn hơn, rồi tập trung vào ống bạch huyết và cuối cùng tập trung vào tĩnh mạch máu (tĩnh mạch dưới đòn).
– Phân hệ nhỏ: gồm mao mạch bạch huyết, mạch bạch huyết, hạch bạch huyết, ống bạch huyết phải. Chức năng: Thu bạch huyết ở nửa trên bên phải cơ thể rồi đổ về tĩnh mạch dưới đòn phải.
– Hệ bạch huyết gồm phân hệ lớn và phân hệ nhỏ. Hệ bạch huyết cùng với hệ tuần hoàn máu thực hiện chu trình luân chuyển môi trường trong của cơ thể và tham gia bảo vệ cơ thể.
Bạch huyết liên tục được lưu thông trong hệ mạch là nhờ :
– Nước mô (bạch huyết mô) liên tục thẩm thấu qua thành mao mạch bạch huyết tạo ra bạch huyết (bạch huyết mạch).
– Bạch huyết liên tục lưu chuyển trong mạch bạch huyết rồi đổ về tĩnh mạch dưới đòn và lại hoà vào máu.
II. GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CUỐI BÀI
Giải bài tập 1 trang 53 SGK sinh học 8: Hệ tuần hoàn máu gồm những thành phần cấu tạo nào?
|
Thành phần cấu tạo |
Chức năng |
|
|
Tim |
Tâm nhĩ phải | + Nhận máu từ tĩnh mạch chủ về.
+ Co bóp để đưa máu vào tâm thất phải. |
| Tâm nhĩ trái | + Nhận máu từ tĩnh mạch phổi về.
+ Co bóp để đưa máu vào tâm thất trái. |
|
| Tâm thất phải | + Nhận máu từ tâm nhĩ phải xuống.
+ Co bóp để đưa máu vào động mạch phổi. |
|
| Tâm thất trái | + Nhận máu từ tâm nhĩ trái xuống.
+ Co bóp để đưa máu vào động mạch chủ. |
|
| Van nhĩ thất | + Liên hệ giữa tâm nhĩ và tâm thất.
+ Chỉ cho máu vận chuyển theo chiều từ tâm nhĩ xuống tâm thất. |
|
| Van vào động mạch | + Liên hệ giữa tâm thất và động mạch.
+ Chỉ cho máu vận chuyển theo một chiều từ tâm thất vào động mạch (luôn luôn đóng, chỉ mở trong pha co tâm thất). |
|
|
Hệ mạch |
Vòng tuần hoàn lớn | Vận chuyển máu từ tâm thất trái tới tất cả các tế bào của cơ thể để cung cấp chất dinh dưỡng và ôxi đảm bảo cho sự trao đổi chất ở tế bào và nhận các chất thải đưa đến cơ bài tiết. |
| Vòng tuần hoàn nhỏ | Vận chuyển máu từ tâm thất phải vào phổi để thực hiện trao đổi khí (thải CO2 và lấy O2). | |
Giải bài tập 2 trang 53 SGK sinh học 8: Hệ bạch huyết gồm những thành phần cấu tạo nào?
Trả lời:
Thành phần cấu tạo của hệ bạch huyết gồm:
– Phân hệ lớn
+ Mao mạch bạch huyết
+ Hạch bạch huyết
+ Mạch bạch huyết
+ Ống bạch huyết
– Phân hệ nhỏ
+ Mao mạch bạch huyết
+ Hạch bạch huyết
+ Mạch bạch huyết
+ Ống bạch huyết
Giải bài tập 3 trang 53 SGK sinh học 8: Nêu tên vài cơ quan, bộ phận của cơ thể và cho biết sự luân chuyển bạch huyết nơi đó nhờ phân hệ nào?
Trả lời:
– Vận chuyển bạch huyết (nước mô hay bạch huyết mô) trong toàn cơ thể về tim.
Giải bài tập 4 trang 53 SGK sinh học 8: Thử dùng tay xác định vị trí của tim trong lồng ngực của mình. Có thê dùng ngón tay đè xác định điểm đập, nơi mỏm tim (đỉnh tim) chạm vào thành trước của lồng ngực.
Trả lời:
Để ngửa bàn tay và cẳng tay lên mặt bàn,dùng đầu ngón trỏ và ngón giữa ấn nhẹ vào cổ tay (hơi lệch bên phải) ta cảm thấy được nhịp đập của mạch máu,đó chính là động mạch.Cũng gần ở vị trí đó nhưng cạn hơn,gần da là tĩnh mạch cổ tay (ở những người gầy thì nó thể hiện rõ ở tay đó là gân xanh), sờ vào tĩnh mạch ta khôg cảm thấy được nhịp mạch đập.