Cấu tạo và tính chất của xương
1. Lệnh mục I
Cáu tạo hình ống, nan xơng ở đầu xương xếp vòng cung có ý nghĩa gì đối với chức nâng nâng đỡ của xương?
Trả lời:
Cấu tạo hình ống làm cho xương nhẹ và vững chắc. Nan xương xếp vòng cung có tác dụng phân tán lực làm tăng khả năng chịu lực. Người ta vận dụng kiểu cấu tạo hình ống của xương và cấu trúc hình vòm trong kỹ thuật xây dựng để đảm bảo độ bền vững mà tiết kiệm được nguyên vật liệu. Ví dụ: làm cột trụ, vòm cửa…
2. Lệnh mục II
Quan sát hình 8 -5 hãy cho biết vai trò của sụn tăng trưởng.
Trả lời:
Các tế bào ở sụn tăng trưởng phân chia và hoá xương làm xương dài ra. Đến tuổi trưởng thành, sự phân chia của sụn tăng trường không còn thực hiện dược nữa, do đó người không cao thêm. Tuy nhiên, màng xương vẫn có khả năng sinh ra tế bào xương để bổi đắp phía ngoài của thân xương làm cho xương lớn lèn, trong khi các tế bào huỷ xương tiêu huỷ thành trong của ống xương làm cho khoang xương ngày càng rộng ra.
Cấu tạo và tính chất của xương
3. Lệnh mục III
Thí nghiệm tìm hiểu thành phần và tính chất của xương:
– Lấy một xương đùi ếch trưởng thành ngâm trong cốc đựng dung dịch axit clohiđric 10% (hình 8 – 6). Sau 10 đến 15 phút lấy ra, thử uốn xem xương cứng hay mềm?
– Đốt một xương đùi ếch khác (hoặc một mẩu xương bất kì) trên ngon lửa đèn cồn cho đến khi xương không cháy nữa, không còn thấy khói bay lên. Bóp nhẹ phần xương đã đốt. Có nhận xét gì? (hình 8 -7).
– Từ các thí nghiêm trên có thể rút ra kết luận gì vể thành phần và tính chất của xương?
Trả lời:
– Thả 1 xương đùi ếch vào cốc đựng HC1 10%. Quan sát xem thấy hiện tượng đặc biệt xảy ra dó là có bọt khí nổi lên và đó là khí cacbônic, điều đó chứng tỏ trong thành phần của xương có muối cacbônat, khi tác dụng với axít sẽ giải phóng khí cacbônic. Có thể dùng kẹp gắp xương đã ngâm axít lúc đầu giờ, rửa trong cốc nước lã để kiểm tra độ mềm dẻo của xương.
– Đốt một xương đùi ếch khác (hoặc một mẩu xương bất kì) trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi xương không cháy nữa, không còn thấy khói bay lên. Bóp nhẹ phần xương dã đốt thấy tro, đó chính là thành phần chất khoáng.
– Từ các thí nghiệm trên có thể rút ra kết luận về thành phần và tính chất của xương: Xương được cấu tạo từ chất hữu cơ gọi là cốt giao và chất khoáng chủ yếu là canxi.
+ Chất khoáng làm cho xương bền chắc.
+ Cốt giao đảm bảo tính mềm dẻo. Tí lệ chất cốt giao thay đổi theo tuổi.
II. GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CUỐI BÀI
Giải bài tập 1 trang 31 SGK sinh học 8: Xác định các chức năng tương ứng với các phần của xương ở bảng 8-2 bằng cách ghép chữ(a, b, c…) với số (ly 2, 3…) sao cho phù hợp.
Bảng 8-2. Cấu tạo và chức năng các bộ phận của xương dài
Trả lời
– Lưu ý học sinh: mỗi phần của xương chỉ chọn một chức nãng.
Trong bài tập này, đáp án c: xương lớn lên về bề ngang là một đáp án gây nhiễu. Đó là chức năng của màng xương, nhưng các phần của xương không đề cập tới.
Kết quả cụ thể:
| Các phần của xương |
Trả lời: Chức năng phù hợp |
Chức năng |
| 1. Sụn đầu xương | 1 -b | a) Sinh hồng cầu, chứa mỡ ở người già. |
| 2. Sụn tăng trưởng | 2-g | b) Giảm ma sát trong khớp. |
| 3. Mô xương sốp | 3 – d | c) Xương lớn lên vể bề ngang. |
| 4. Mô xương cứng | 4-e | d) Phân tán lực, tạo ô chứa tuỷ |
| 5. Tuỷ xương | 5-a | e) Chịu lực
g) Xương dài ra |
Giải bài tập 2 trang 31 SGK sinh học 8: Thành phần hoá học của xương có ý nghĩa gì đối với chức nâng của xương? Trả lời:
Thành phần hữu cơ là chất kết dính và dảm bảo tính đàn hồi của xương. Thành phần vô cơ: canxi và phồtpho làm tăng dô cứng rắn của xương. Nhờ vậy xương vững chắc, là trụ cột của cơ thể.
Giải bài tập 3 trang 31 SGK sinh học 8: Hãy giải thích vì sao xương động vật được hầm (đun sôi lâu) thì bở?
Trả lời:
Khi hầm xương bò, lợn… chất cốt giao bị phân huỷ, vì vậy nước hầm xương thường sánh và ngọt, phần xương còn lại là chất vô cơ không còn được liên kết bởi cốt giao nên xương bở.