Đề bài:
Một số người khi gặp khó khăn thường biện hộ do Cái khó bó cái khôn. Em hãy viết bài văn bình luận giải thích câu tục ngữ Cái khó bó cái khôn để thấy rằng điều đó là không đúng.
Bài làm:
Có một danh nhân đã nói: Trong thành công, có tới 99% là sự cố gắng; chỉ có 1% là năng khiếu mà thôi. Quả đúng như vậy Ị Những người nổi tiếng, đạt được tới đỉnh cao vinh quang của sự nghiệp đều là những tấm gương sáng về sự phấn đấu không ngừng nghỉ, về ý chí và nghị lực phi thường. Tuy nhiên, hiện nay trong giới trẻ vẫn có một số người mượn câu tục ngữ: Cái khó bó cái khôn để tự biện hộ cho thái độ học tập, thái độ sống thiếu tích cực của mình.
Vậy ý nghĩa của câu tục ngữ trên là như thế nào ? Khó là những ràng buộc chặt chẽ, phi lí đòi hỏi phải có nhiều điều kiện hoặc phải hết sức cố gắng mới có được, mới làm được. Khôn là khả năng suy xét để xử sự, làm việc một cách có lợi nhất, tránh được những việc làm và thái độ có hại để đạt được mục đích. Từ bó có nghĩa là giữ lại, kìm lại trong phạm vi chật hẹp, không cho tự do hoạt động và phát triển.
Trong cuộc sống hằng ngày, những khó khăn do chủ quan, khách quan mang lại khiến cho mỗi cá nhân khó có thể xoay sở để vượt qua, dễ dẫn đến thái độ buông xuôi tiêu cực, chấp nhận thực tế phũ phàng. Nếu nói câu tục ngữ Cái khó bó cái khôn là đúng thì nó chỉ đúng trong xã hội cũ hoặc đúng với những con người lười biếng, thụ động. Có thể chứng minh điều này bằng thực tế trong cuộc sống quanh ta.
Ví dụ bạn A vì gia đình khó khăn, hằng ngày phải phụ bố mẹ kiếm sống, do đó học yếu nên bỏ học. Bạn B Vì một bài Toán khó không làm được, chấp nhận bị điểm kém. Bạn c chấp nhận cảnh nghèo và đổ lỗi cho số phận: Cảnh nghèo đi ngược về xuôi vẫn nghèo.
Ý nghĩa thứ nhất của câu tục ngữ Cái khó bó cái khôn là nói đến sự trói buộc nghiệt ngã của các yếu tố khách quan, khiến yếu tố chủ quan (cá nhân) khó bề xoay sở để vượt qua nghịch cảnh.
Ý nghĩa thứ hai của câu tục ngữ là phản ánh thái độ thụ động, cam chịu của những người thiếu ý chí, nghị lực trước khó khăn, thử thách trong cuộc đời. Thái độ ấy là tiêu cực vì nó triệt tiêu khả năng kì diệu mà Tạo hóa ban cho loài người là khả năng thích ứng nhanh nhạy với mọi điều kiện sống khác nhau.
Câu tục ngữ này xuất hiện từ lâu trong hoàn cảnh xã hội phong kiến lạc hậu, bảo thủ. Con người phải tuân theo mọi kỉ cương, nguyên tắc sẵn có, những ràng buộc chặt chẽ, phi lí, ít khi được tự do sáng tạo. Xưa kia, người dân lao động phải sống một cuộc sống cơ cực, thiếu thốn kéo dài, hậu quả của một nền kinh tế tiểu nông mang nặng tính chất tự cung tự cấp, phụ thuộc vào thiên nhiên. Họ luôn luôn phải Lạy trời mưa xuống, lấy nước tôi uống, lấy ruộng tôi cày, lấy đầy bát cơm. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến tầm suy nghĩ, tầm nhìn và sự năng động của mỗi cá nhân. Một nguyên nhân quan trọng nữa là trong xã hội phong kiến có qui luật lệ, định Kiến ràng buộc con người. Nền kinh tế tự cung tự cấp đã kìm hãm sự phát triển về mọi mặt của xã hội. Quyền sống tự do bị tước đoạt, mọi suy nghĩ, hành động của cá nhân đều không được phép vượt khỏi khuôn khổ định sẵn của luân lí Tam cương, Ngũ thường. Vì thế mà con người gần như mất quyền chủ động và sáng tạo trong công việc. Dẫu có biết (khôn) đi chăng nữa thì cũng đành chịu bó tay vì nhiều cái khó.
Bên cạnh câu tục ngữ Cái khó bó cái khôn còn có câu Cái khó ló cái khôn.
Ý nghĩa cáu tục ngữ này đối lập với câu tục ngữ trên. Từ ló ở đây có nghĩa là để lộ một phần nhỏ, xuất hiện một ý tưởng, điều kiện nhỏ. Câu tục ngữ muốn nói trong công việc dù gặp nhiều khó khăn trở ngại nhưng nếu quyết tâm thực hiện thì ta vẫn tìm được cách giải quyết để đạt được mục đích cuối cùng.
Chẳng hạn như gia đình khó khăn phải phụ bố mẹ kiếm sống thì ta phải tranh thủ thời gian học tập. Gặp bài khó thì hỏi thầy, hỏi bạn và tìm ra phương pháp học tập phù hợp với hoàn cảnh gia đình mình, thì nhất định kết quả học tập sẽ tốt hơn. Một bài Toán khó không giải được phải tìm sách mà đọc, tìm bạn để hỏi; nếu bị điểm kém sẽ rút kinh nghiệm để bài sau làm tốt hơn. Gia đình nghèo thì bản thân phải cố gắng chăm làm, chăm học, phấn đấu học giỏi để thay đổi số phận. Ngày nay, đất nước đã mở cửa, hội nhập với thế giới, chúng ta đang đứng trước vận hội mới, thách thức mới, cơ hội làm giàu chia đều cho tất cả mọi người.
Cổ nhân có câu: Lửa thử vàng, gian nan thử sức hoặc: Gió bão mới hay cây cỏ cứng. Trong quá trình học tập và làm việc, khó khăn gian khổ là lẽ đương nhiên. Điều quan trọng là chúng ta có chấp nhận nó và tìm cách để vượt qua nó hay không. Xung quanh chúng ta giờ đây có rất nhiều tấm gương phấn đấu bền bỉ, kiên định, thực hiện bằng được mục đích tốt đẹp mà bản thân xác định từ đầu.
Anh Lê Nguyễn Minh Quang, cựu học sinh trường chuyên Lê Hồng Phong, thành phố Hồ Chí Minh xuất thân từ một gia đình nghèo ở Đức Hòa, Long An. Anh có ý thức tự lập rất sớm. Thương mẹ tảo tần buôn bán nuôi đàn con nhỏ, anh vừa học vừa tìm cách giúp đỡ mạ và dạy dỗ các em. An đói, mặc rách không làm anh nản lòng, nhụt chí- Anh vẫn quyết tâm học thật giỏi để đổi đời, để đền đáp công ơn cha mẹ, thầy cô và xã hội đã giúp anh trưởng thành. Là một trong những học sinh, sinh viên nghèo vượt khó được nhận học bổng của báo Tuổi trẻ, anh đã phấn đấu học tập và giờ đây đã trồ thành Tổng giám đốc một Công ty lớn ở thành phố Hồ Chí Minh.
Anh Nguyễn Công Hùng ở Nghệ An là một nạn nhân chất độc da cam bị liệt hết chân tay, phải ngồi xe lăn mà vẫn không ngừng mày mò, học hỏi để nâng cao trình độ hiểu biết về Tin học. Anh trở thành Giám đốc một Công ti Tin hộc và đặc biệt là trở thành thầy dạy vi tính cho mấy chục học trò tật nguyền ở địa phương.
Lê Thanh Thúy – cô gái đang ngày đêm chiến đấu với căn bệnh ung thư xương để viết tiếp giấc mơ được đến trường. Hồ Quốc Thống – chuyên viên đồ họa thiết kế vi tính về nhiếp ảnh xuất thân từ một đứa trẻ lang thang với đủ nghề kiếm sống trên đường phố. Anh Thống đã học nhiếp ảnh thành công và đã giúp cho nhiều bạn trẻ có hoàn cảnh như mình vào nghề. Nguyễn Hữu Ân – anh sinh viên vừa học vừa làm, vừa ngày ngày chăm sóc mẹ nuôi đang bị bệnh ung thư tại Bệnh viện Ung bướu thành phố để giữ trọn lời hứa với mẹ ruột trước khi mẹ qua đời.
Đó là những tấm gương rất đẹp nhưng lại rất bình dị trong đời thường. Thành tích đạt được của mỗi người đều là những bài học quý để các bạn trẻ khâm phục và học tập. Nghị lực mạnh mẽ, quyết tâm vươn lên từ khốn khó để thay đổi cuộc đời, đó là những đức tính cao quý rất cần thiết cho mỗi người trong cuộc sống.
Một số ví dụ nêu trên đã chứng minh rằng không phải là Cái khó bó cái khôn mà ngược lại với những con người có tính cách mạnh mẽ, có nghị lực, có lòng kiên trì và sức chịu đựng bền bỉ thì Cái khó ló cái khôn. Từ trong gian nan thử thách, họ sẽ tìm ra được hướng giải quyết, hướng đi đúng đắn nhất để thực hiện bằng được ước mơ mà bản thân hằng đeo đuổi. Nếu bạn nào hay ngụy biện cho sự lười biếng, ỷ lại, thiếu ý chí, nghị lực trong phấn đấu hoặc hay đổ thừa cho hoàn cảnh khó khăn mà bê trễ việc học hành thì hãy thử soi vào những tấm gương đó để suy ngẫm và tự sửa mình.
