Trọng tâm về phản ứng hóa học (lý thuyết)
Chất có thể biến đổi thành chất khác. Quá trình đó gọi là gì, trong đó có gì thay đổi, khi nào xảy ra, dựa vào đâu mà biết được. Bài giảng này sẽ giúp các em trả lời toàn bộ các thắc mắc trên.
Mời các bạn học sinh tham khảo thêm:
Bài tập trọng tâm về phản ứng hóa học
PHẢN ỨNG HÓA HỌC
I. LÝ THUYẾT.
1. Định nghĩa
– Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này sang chất khác.
– Chất bị biến đổi trong phản ứng là chất phản ứng hay chất tham gia.
– Chất mới sinh ra là sản phẩm.
– PT chữ của phản ứng hóa hoc:
Tên các chất tham gia → Tên các sản phẩm.
– Cách đọc phương trình chữ của PƯHH:
- Dấu “+” ở trước phản ứng đọc là “tác dụng với” hay “phản ứng với”
- Dấu “+” sau phản ứng đọc là “và”
- Dấu “→” đọc là “tạo thành” hay “tạo ra” hoặc “phân hủy ra”
VD1: Hãy đọc các phương trình chữ sau:
Trọng tâm về phản ứng hóa học (lý thuyết)
a. Sắt + lưu huỳnh → Sắt (II) sunfua.
“Sắt tác dụng với lưu huỳnh tạo thành sắt hai sunfua”
b. Đường → nước + than
“Đường phân hủy thành nước và than”
c. Than + oxi → khí cacbonic
“Than phản ứng với oxi tạo thành khí cacbonic”
d. Kẽm + axit → Kẽm clorua + khí hiđro
“Kẽm tác dụng với axit tạo ra kẽm clorua và khí hiđro”
VD2. Hãy viết phương trình chữ khi cây nến cháy (biết nến là parafin)?
Hướng dẫn: Parafin + oxi → cacbonic + nước
– Trong quá trình phản ứng lượng chất tham gia giảm dần còn lượng chất sản phẩm tăng dần.
2. Diễn biến của phản ứng hóa hoc
Từ sơ đồ phản ứng hóa học giữa hiđro và oxi tạo thành nước ta thấy : Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.
Lưu ý:
- Nếu có đơn chất kim loại tham gia phản ứng thì sau phản ứng nguyên tử kim loại phải liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác.
- Nếu đơn chất là kim loại thì nguyên tử kim loại sẽ tham gia phản ứng.
3. Điều kiện để có phản ứng hóa học xảy ra
– Chất tham gia phản ứng tiếp xúc nhau.
– Có thể cần có nhiệt độ.
– Có thể cần xúc tác thích hợp.
4. Dấu hiệu có thể nhận biết phản ứng hóa học xảy ra.
– Có thể thay đổi màu sắc, trạng thái, mùi.
– Tỏa nhiệt, thu nhiệt hoặc phát sáng.
– Tạo ra kết tủa, bay hơi, hoặc đổi màu.
II. BÀI TẬP VẬN DỤNG
Bài 1. Điện từ (cụm từ) thích hợp và chỗ trống trong các câu sau:
a. ……….là qúa trình biến đổi chất này thành chất khác. Trong phản ứng: chất ………….được gọi là………còn chất mới sinh ra được gọi là……
b. Trong quá trình phản ứng lượng ………..giảm dần còn lượng ……………tăng dần.
c. Trong phản ứng hóa học chỉ có…………giữa các nguyên tử thay đổi.
d. Phương trình chữ: Tên các chất tham gia →………….
Bài 2. Cho hình dưới đây là sơ đồ tượng trưng cho phản ứng giữa khí Hiđro (H2) và khí Clo (Cl2) tạo ra axit clohiđric (HCl). Hãy cho biết:
– Liên kết giữa nhưng nguyên tử trong phân tử nào bị tách rời?
– Phân tử nào được tạo ra?
a. Vì sao nói được: khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng (nếu đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng).
b. Trong một phản ứng chỉ xảy ra sự thay đổi gì? Kết quả là gì?
Bài 3.
a. Tại sao nói: khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng (nếu đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng)
b. Trong một phản ứng hóa học xảy ra sự thay đổi gì? Kết quả là gì?
Bài 4. Ghi lại phương trình chữ của phản ứng xảy ra khi cây nến cháy. Cho biết tên các chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng này?
Bài 5. Hãy điền các từ có sẵn sau vào chỗ trống còn thiếu để thu được đáp án đúng .
Rắn, lỏng, hơi, phân tử , nguyên tử
“Trước khi cháy chất parafin ở thể…….còn khi cháy ở thể……… Các ………..parafin phản ứng với các…..khí oxi”
Bài 6. Bỏ quả trứng vào dung dịch axit clohiđric thấy sủi bọt ở vỏ trứng. Biết rằng axit clohđric đã tác dụng với canxi cacbonat (chất này có trong vỏ trứng) tạo ra canxi clorua (chất này tan), nước và khí cacbon đioxit thoát ra. Hãy chỉ ra dấu hiệu để nhận biết có phản ứng xảy ra. Ghi lại phương trình chữ của phản ứng?
LỜI GIẢI
Bài 1.
a. Hiện tượng hóa học là qua trình biến đổi chất này thành chất khác. Trong phản ứng: chất bị biến đổi được gọi là chất tham gia còn chất mới sinh ra được gọi là chất sản phẩm.
b. Trong quá trình phản ứng lượng chất tham gia giảm dần còn lượng chất sản phẩm tăng dần.
c. Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi.
d. Phương trình chữ: Tên các chất tham gia → Tên các sản phẩm
Bài 2.
– Liên kết giữa những nguyên tử trong phân tử hiđro và clo bị tách rời.
– Phân tử axit clohđric được tạo ra.
Bài 3.
a. Khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng (nếu đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng) vì hạt hợp thành của hầu hết các chất là phân tử, mà phân tử thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của đơn chất. Đơn chất kim loại có hạt hợp thành là nguyên tử, nên nguyên tử tham gia phản ứng (tạo liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác).
b. Trong phản ứng hóa học chỉ xảy ra sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử. Kết quả là chất này biến đổi thành chất khác.
Bài 4. Phản ứng hóa học:
Parafin + oxi → khí cacbon đioxit + nước.
– Chất tham gia phản ứng: parafin, khí oxi.
– Sản phẩm: cacbon đioxit, hơi nước.
Bài 5.
“Trước khi cháy chất parafin ở thể rắn còn khi cháy ở thể hơi Các phân tử parafin phản ứng với các phân tử khí oxi”
Bài 6. Dấu hiệu để nhận biết phản ứng xảy ra là quả trứng sủi bọt, do khí cacbon đioxit thoát ra ngoài.
Phương trình phản ứng:
canxi cacbonat + axit clohiđric → muối canxi clorua + khí cacbon đioxit + nước
– Chất phản ứng: canxi cacbonat và axit clohiđric
– Sản phẩm: muối canxi clorua, khí cacbon đioxit và nước