Mĩ LaTinh-Lục Địa Bùng Cháy
CHƯƠNG III – CÁC NƯỚC Á, PHI, MĨ LATINH
Câu 44. Tại sao gọi khu vực Mĩ Latinh sau Chiến tranh thế giới thứ hai là Lục địa bùng cháy ? Trình bày những thành tựu và khó khăn của các nước Mĩ Latinh trong thời kì xây dựng đất nước.
(Đề thi HSG cấp THPT, TP. Hồ Chí Minh, năm 2009)
Hướng dẫn làm bài
1. Khu vực Mĩ Latinh sau Chiến tranh thế giới thứ hai là “Lục địa bùng cháy” bởi vì :
– Đầu thế kỷ XX đã giành độc lập từ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, nhưng sau đó lệ thuộc Mĩ Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, khu vực Mĩ Latinh là “sân sau” – thuộc địa kiểu mới của Mỹ. Phong trào đấu tranh chống chế độ độc tài thân Mĩ bùng nổ và phát triển, tiêu biểu là thắng lợi của cách mạng Cuba:
Mĩ LaTinh-Lục Địa Bùng Cháy
– Tại Cuba :
+ Tháng 3 – 1952, Mĩ giúp Batixta lập chế độ độc tài quân sự, xóa bỏ Hiến pháp 1940, cấm các đảng phái chính trị hoạt động, bắt giam và tàn sát nhiều người yêu nước…
+ Nhân dân Cuba đấu tranh chống chế độ độc tài Batixta dưới sự lãnh đạo của Phiđen Caxtơrô. Ngày 1 – 1 – 1959, chế độ độc tài Batixta bị lật đổ, nước Cộng hòa Cuba được thành lập.
– Các nước khác:
+ Tháng 8 – 1961, Mĩ lập tổ chức Liên minh vì tiến bộ lôi kéo các nước Mĩ Latinh nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của Cuba.
+ Từ thập niên 60 – 70 (thế kỉ XX), phong trào đấu tranh chống Mỹ và chế độ độc tài thân Mỹ giành độc lập phát triển mạnh giành nhiều thắng lợi, ví dụ như:
Từ năm 1964 – 1999 : Panama đấu tranh và thu hồi chủ quyền kênh đào Panama.
Năm 1962 : Hamaica , Triniđát , Tôbagô.
Năm 1966 : là Guyana, Bácbađốt.
Năm 1983 : có 13 nước độc lập ở Caribê.
-> Với nhiều hình thức : bãi công của công nhân, nổi dậy của nông dân, đấu tranh nghị trường, đấu tranh vũ trang…., biến châu lục này thành “lục địa bùng cháy” (tiêu biểu là phong trào đấu tranh vũ trang ở Vênêxuêla, Pêru…). Kết quả chính quyền độc tài ở Mĩ Latinh bị lật đổ chính phủ dân tộc dân chủ được thiết lập.
2. Những thành tựu và khó khăn của các nước Mĩ Latinh…
– Sau khi khôi phục độc lập, giành được chủ quyền, các nước Mĩ Latinh bước vào thời kì xây dựng và phát triển kinh tế – xã hội, đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ.
– Từ thập kỉ 50 đến cuối thập kỉ 70 : tỉ lệ tăng trưởng kinh tế bình quân 5,5%… Đến thập niên 80 : nhiều nước rơi vào tình trạng suy thoái.
– Ở Cuba, sau khi cách mạng thành công, Chính phủ tiến hành cải cách dân chủ.
Năm 1961, Cuba tiến hành Cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Với sự nỗ lực của nhân dân và sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa đạt nhiều thành tựu như xây dựng công nghiệp với cơ cấu ngành hợp lý, nông nghiệp đa dạng, đạt thành tựu cao về văn hóa, giáo dục, y tế, thể thao….
– Sau thất bại trong các vụ tranh chấp chủ quyền quần đảo Manvinát với nước Anh (1982), chế độ độc tài bị lật đổ ở Áchentina, mở đầu quá trình dân sự hóa chính quyền ở hàng loạt các nước Mĩ Latinh khác như : Bôlivia (1982), Braxin (1985), Haiti (1986), Chilê (1988), En Xavao (1989) và Urugoay (1989).
– Bước sang thập niên 90, nền kinh tế Mĩ Latinh có chuyển biến tích cực…, tỉ lệ lạm phát dưới 30%/ năm… một số nước đạt mức lí tưởng như Mêhicô, Bôlivia… một số nước trở thành NICs như Mêhicô, Braxin, Áchentina…
– Tuy nhiên, Mĩ Latinh vẫn còn nhiều khó khăn về kinh tế – xã hội (đặc biệt tham nhũng là quốc nạn, phân phối không công bằng, nợ nước ngoài và mâu thuẫn xã hội)…