Bài tập nhận biết bằng thuốc thử tự chọn

Bài tập nhận biết bằng thuốc thử tự chọn

Dựa vào những phản ứng đặc trưng của các chất để nhận ra chúng, rồi vận dụng và nhận biết loại chất nào trước sao cho con đường nhận biết là gắn nhất, đúng đắn nhất.

BT tổng hợp (TN + TL) Hiđro – Nước

I. CÁCH NHẬN BIẾT MỘT SỐ HỢP CHẤT

1. Dung dịch bazơ.

– Ca(OH)2: Dùng CO2, SO2: Có kết tủa trắng ( Nếu sục đến dư kết tủa tan ra).
– Ba(OH)2: Dùng dịch H2SO4 -> Kết tủa màu trắng.

2. Dung dịch axit.

– HCl: Dùng dung dịch AgNO3 -> Kết tủa trắng.
– H2SO4: Dùng dung dịch BaCl2 -> Kết tủa trắng.
– HNO3: Dùng bột Cu và đun ở nhiệt độ cao -> Dung dịch màu xanh, khí màu nâu đỏ thoát ra.

3. Dung dịch muối.

– Muối clorua(-Cl): Dùng dung dịch AgNO3 -> Kết tủa trắng
– Muối sunfat: Dùng dung dịch BaCl2 -> kết tủa trắng.
– Muối cacbonat(=CO3):Dùng dung dịch axit (HCl, H2SO4 -> Khí
– Muối sunfua (=S): Dùng dung dịch Pb(NO3)2 -> Kết tủa màu đen.
– Muối photphat (PO4): Dùng dung dịch AgNO3 -> Kết tủa màu vàng

Bài tập nhận biết bằng thuốc thử tự chọn

Bài tập nhận biết bằng thuốc thử tự chọn

4. Các oxit của kim loại.

Thường hòa tan vào nước-> Chia làm 2 nhóm: Tan trong nước và không tan trong nước.
– Nhóm tan trong nước cho tác dụng với CO2(Nếu thử bằng quỳ tím ->Xanh)
+ Nếu không có kết tủa: Kim loại tring oxit là kim loại kiềm (Hóa trị I).
+ Nếu có kết tủa: kim loại trong oxit là kim loại kiềm thổ (Hóa trị II).
– Nhóm không tan trong nước cho tác dụng với dung dịch bazơ (NaOH).
+ Nếu tan trong dung dịch kiềm thì kim loại trong oxit là Al, Zn, Cr.
+ Nếu không tan trong dung dịch kiềm thì là kim loại khác.
Các oxit của phi kim: Cho vào nước thử bằng quỳ tím -> Đỏ.

II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI

1.  Nhận biết chất rắn

Khi nhận biết các chất rắn cần lưu ý một số vấn đề sau:

– Nếu đề yêu cầu nhận biết các chất ở thể rắn, hãy thử nhận biết theo thứ tự:

Bước 1: Thử tính tan trong nước.

Bước 2: Thử bằng dung dịch axit (HCl, H2SO4, HNO3…)

Bước 3: Thử bằng dung dịch kiềm.

– Có thể dùng thêm lửa hoặc nhiệt độ, nếu cần.

Ví dụ minh hoạ: Bằng phương pháp hoá học hãy nhận biết các chất rắn riêng biệt sau:

a) BaO, MgO, CuO.

b) CuO, Al, MgO, Ag,

c) CaO, Na2O, MgO và P2O5

d) Na2O, CaO, Ag2O, Al2O3, Fe2O3, MnO2, CuO.

e) P2O5, Na2CO3, NaCl, MgCO3

f) NaOH, KNO3, CaCO3, MgO, P2O5, BaSO4

Hướng dẫn:   – Trích các mẫu thử cho vào các ống nghiệm riêng biệt để nhận biết.

a) – Hoà tan 3 ôxit kim loại bằng nước  nhận biết được BaO tan tạo ra dung dịch trong suốt :

BaO + H2O \rightarrow Ba(OH)2

– Hai oxit còn lại cho tác dụng với dung dịch HCl, nhận ra MgO tạo ra dung dịch không màu, CuO tan tạo  dung dịch màu xanh.

PT:      MgO + 2HCl \rightarrow MgCl2 + H2O

CuO + 2HCl \rightarrowCuCl2 + H2O

b) – Dùng dung dịch NaOH  nhận biết Al vì có khí bay ra:

2Al + 2NaOH + 2H2O \rightarrow 2NaAlO2 + 3H2            (Không yêu cầu HS ghi)

– Dùng dung dịch HCl  nhận biết:

+ MgO tan tạo dung dịch không màu: MgO + 2HCl \rightarrowMgCl2 + H2O

+ CuO tan tạo dung dịch màu xanh:CuO + 2HCl \rightarrow CuCl2 + H2O

Còn lại Ag không phản ứng

c) – Hoà tan 4 mẫu thử vào nước  nhận biết được MgO không tan; CaO tan tạo dung dịch đục; hai mẫu thử còn lại tan tạo dung dịch trong suốt.

– Thử giấy quì tím với hai dung dịch vừa tạo thành, nếu giấy quì tím chuyển sang đỏ là dung dịch axit ® chất ban đầu là P2O5; nếu quì tím chuyển sang xanh là bazơ chất ban đầu là Na2O.

PTHH:            Na2O + H2O \rightarrow 2NaOH

CaO + H2O \rightarrow Ca(OH)2

P2O5 + 3H2O \rightarrow 2H3PO4

d) – Hoà tan các mẫu thử vào nước  nhận biết Na2O tan tạo dung dịch trong suốt; CaO tan tạo dung dịch đục.

Na2O + H2O \rightarrow 2NaOH;                  CaO + H2O\rightarrow Ca(OH)2

– Dùng dung dịch HCl đặc để nhận biết các mẫu thử còn lại

Ag2O + 2HCl \rightarrow 2AgCl¯ trắng + H2O

Al2O3 + 6HCl \rightarrow 2AlCl3 + 3H2O (dung dịch không màu)

Fe2O3 + 6HCl \rightarrow 2FeCl3 + H2O(dd màu vàng nhạt)

CuO + 2HCl \rightarrow CuCl2 + 2H2O (dung dịch màu xanh)

MnO2 + 4HCl \rightarrow MnCl2 + Cl2­ vàng nhạt + 2H2O

e) -Hoà tan các mẫu thử vào nước  nhận biết được MgCO3 vì không tan, 3 mẫu thử còn lại tan tạo dung dịch trong suốt.

-Dùng giấy quì tím thử các dung dịch vừa tạo thành  nhận biết được dung dịch Na2CO3 làm quì tím hoá xanh, dung dịch làm quì tím hoá đỏ là H3PO4 chất ban đầu là P2O5, dung dịch không đổi màu quì tím là NaCl.

f) – Hoà tan các mẫu thử vào nước, ta chia thành hai nhóm:

+ Nhóm 1 tan: NaOH, KNO3, P2O5

                + Nhóm 2 không tan: CaCO3, MgO, BaSO4

– Dùng quì tím thử các dung dịch ở nhóm 1: dung dịch làm quì tím hoá xanh là NaOH, dung dịch làm quì tím hoá đỏ là H3PO4 chất ban đầu là P2O5, dung dịch không làm đổi màu quì tím là KNO3.

– Cho các mẫu thử ở nhóm 2 tác dụng với dung dịch HCl, mẫu thử có sủi bọt khí là CaCO3, mẫu thử tan tạo dung dịch trong suốt là MgO, mẫu thử không phản ứng là BaSO4.

P2O5 + 3H2O \rightarrow2H3PO4

CaCO3 + 2HCl \rightarrow CaCl2 + CO2­ + H2O

MgO + 2HCl \rightarrow MgCl2 + H2O

2.  Nhận biết dung dịch

Một số lưu ý khí:

– Nếu phải nhận biết các dung dich mà trong đó có axit hoặc bazơ và muối thì nên dùng quì tím (hoặc dung dịch phenolphtalein) để nhận biết axit hoặc bazơ trước rồi mới nhận biết đến muối sau.

– Nếu phải nhận biết các muối tan, thường nên nhận biết anion (gốc axit) trước, nếu không được thì mới nhận biết cation (kim loại hoặc amoni) sau.

Ví dụ minh hoạ: Bằng phương pháp hoá học hãy nhận biết các dung dịch sau:

a)     HCl, NaOH, Na2SO4, NaCl.

b)     HCl, H2SO4 NaCl, Na2CO3

c)     NaOH, BaCl2, Ba(OH)2, NaCl

d)     Na2SO4, K2CO3, BaCl2, AgNO3

e)     KNO3, Cu(NO3)2, AgNO3, Fe(NO3)3

Hướng dẫn:Trích các mẫu thử để nhận biết

a) – Dùng quì tím  nhận biết HCl vì làm quì tím hoá đỏ, NaOH làm quì tím hoá xanh, Na2SO4 và NaCl không làm đổi màu quì tím.

-Dùng dung dịch BaCl2 để nhận biết 2 dung dịch không làm đổi màu quì tím ® Na2SO4 phản ứng tạo kết tủa trắng, NaCl không phản ứng.

BaCl2 + Na2SO4 \rightarrow BaSO4¯ trắng  + 2NaCl

3. Nhận biết chất khí.

Lưu ý: Khi nhận biết một chất khí bất kì, ta dẫn khí đó lội qua dung dịch, hoặc sục khí đó vào dung dịch, hoặc dẫn khí đó qua chất rắn rồi nung… Không làm ngược lại.

Ví dụ minh hoạ:

Ví dụ 1:Bằng phương pháp hoá học, hãy nhận biết các khí đựng trong các bình riêng biệt sau:

a) CO, CO2, SO2

b) CO, CO2, SO2, SO3, H2

Hướng dẫn:

BÀI TẬP ÁP DỤNG           

1. Có 7 oxit ở dạng bột gồm Na2O, CaO, Ag2O, Fe2O3, MnO2, CuO. Bằng những phản ứng đặc trưng hãy phân biệt các chất đó.

2. Nêu cách phân biệt 4 chất lỏng chứa trong các lọ riêng biệt: HCl, H2SO4,  HNO3, H2O

Thảo luận cho bài: Bài tập nhận biết bằng thuốc thử tự chọn