Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận
Mời các em học sinh tham khảo thêm tài liệu:
I. Hướng dẫn phát hiện lỗi lập luận trong các bài tập.
1- Câu a: Lỗi chủ yếu : luận cứ nêu không đầy đủ, chỉ tập trung vào tục ngữ, ca dao, trong khi luận điểm chính được nêu ở đầu đoạn văn là: “ Giá trị quan trọng nhất của văn học dân gian là giá trị nhận thức”. Cần lần lượt đề cập đến truyện cổ, ca dao rồi mới đến tục ngữ…
Luận cứ chỉ đề cập đến một khía cạnh rất hẹp: hiểu biết, nhận thức về tự nhiên. Nguyên nhân lỗi này là hs không nắm được các khía cạnh cụ thể của vấn đề nghị luận, không hiểu quan hệ lôgíc của các luận cứ và thiếu các dẫn chứng cụ thể để làm rõ luận điểm.
2- Câu b: Luận điểm nêu không rõ ràng: Nội dung câu 1 & 2 trong đoạn nhằm mục đích nêu luận điểm nhưng luận điểm chủ yếu được nêu trong câu 2 lại không xác đáng ( không nêu được bản chất của vấn đề ), không phải là 1 nội dung tương đương với luận điểm được nêu như một tiền đề trong câu 1. Luận cứ không chặt chẽ, thiếu lôgíc: “ Chính cái sự thèm người ấy…Đó là biểu hiện rõ nét nhất của tinh thần lạc quan”. Đây là lỗi do không nắm vững vấn đề cần trình bày, không hiểu mối quan hệ giữa các chi tiết trong tác phẩm nên việc khái quát luận điểm không phù hợp với đối tượng và không triển khai được các luận cứ xác đáng, thuyết phục.
3- Câu c: Luận diểm chưa rõ ràng, chưa phù hợp với bản chất của đối tượng nghị luận ( cách dùng từ “ hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống” quá chung chung, không làm nổi bật được vấn đề: ranh giới giữa sự sống và cái chết vào những ngày tháng khủng khiếp của nạn đói 1945 và khát vọng sống, khát vọng được làm người, được yêu thương của con người trong Vợ nhặt ). Luận cứ quá sơ lược, không đầy đủ, chưa trình bày được những khía cạnh chủ yếu liên quan đến chi tiết “ Tràng nhặt được vợ” đã đi đến kết luận chung về giá trị nhân đạo của tác phẩm.
4- Câu d: Không nêu được luận điểm cần trình bày. Luận cứ được nêu ra làm tiền đề dẫn nhập cho lập luận cũng quá lan man, xa rời vấn đề. Nguyên nhân của lỗi này là người viết không nắm rõ được phạm vi luận điểm cần trình bày, không tìm được những luận cứ cần thiết, liên quan trực tiếp đến luận điểm chính đang triển khai.
Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận
5- Câu e: Luận cứ thiếu logíc, quan hệ giữa các luận cứ không chặt chẽ, không phù hợp, không có các đẫn chứng đầy đủ để làm rõ cho luận điểm. Ngoài ra, luận điểm được nêu cũng chưa thật xác đáng, cách dùng từ “ lòng thương người” quá chung chung, chưa phản ánh được bản chất của vấn đề cần bàn.
6- Câu g: Lỗi chủ yếu của lập luận này liên quan đến cách tổ chức lập luận. Luận cứ được nêu làm tiền đề dẫn nhập cho luận điểm chính quá rườm rà, lan man, không cần thiết, không có vai trò làm nổi bật vấn đề.
7- Câu h: Luận điểm không rõ ràng, không phù hợp với kết luận; luận cứ thếu tính hệ thống, không đầy đủ, không toàn diện.
II. Hướng dẫn tự sửa các lỗi lập luận.
1- Câu a: Bổ sung những luận cứ về giá trị nhận thức của văn học dân gian trong truyện cổ, ca dao, tục ngữ và sắp xếp theo hệ thống nhất định: xã hội, con người, lao động, sản xuất, tự nhiên.
2- Câu b: Nêu ró luận điểm: Người thanh niên trong “ Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long không chỉ say mê công việc mà còn tha thiết yêu đời, yêu người. Sửa lại các luận cứ: Anh còn rất thèm người. Anh thèm người tới mức…; Một mình làm công việc thầm lặng giữa mây giá, sương mù trên đường đèo heo hút, anh luôn khao khát được gặp gỡ, chia sẻ với mọi người,…
3- Câu c:Cần nêu lại luận điểm và bổ sung một số luận cứ tiêu biểu, ngắn gọn liên quan đến tình huống “ nhặt vợ” của Tràng, thái độ và tâm trạng của bà cụ Tứ, sau đó mới kết luận.
4- Câu d: Thay các luận cứ: “ Nếu ai …về đâu?” bằng các luận cứ phù hợp.
5- Câu e: Nêu lại luận điểm và sửa lại, bổ sung các luận cứ cụ thể, sắp xếp lại theo trình tự lôgíc nhất định: trân trọng phẩm giá con người, cảm thông với nỗi đau của phận hồng nhan,…
6- Câu g: Bỏ các luận cứ: “ Cây xà nu là một loại cây họ thông … mãnh liệt” và nêu rõ luận điểm: Nhà văn Nguyễn Trung Thành đã chọn cây xà nu – loài cây quen thuộc của núi rừng Tây Nguyên làm một biểu tượng nghệ thuật để khắc hoạ phẩm chất của người dân Xô Man.
7- Câu h:Nêu lại luận điểm và bổ sung các luận cứ để triển khai cụ thể luận điểm này thành đoạn văn ngắn: Thế giới cái thiện, mơ ước về hạnh phúc trong truyện cổ, lời tâm tình ngọt ngào trong ca dao, tục ngữ,… Bỏ bớt các luận điểm chồng chéo, không thể triển khai trong phạm vi một đoạn văn. Cũng có thể tạo ra một hệ thống lập luận với luận điểm chính. Với luận điểm này, cần thiết lập một hệ thống luận cứ phù hợp, đầy đủ, toàn diện hơn.
Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận