Hướng dẫn soạn bài bức tranh của em gái tôi của Tạ Duy Anh:
I. Đọc
– hiểu văn bản
Câu 1. Kiều phương là cô bé gái có tài năng khiếu hội họa. Cả nhà rất vui và chăm chút cho tài năng của cô bé phát triển. Người anh trai Kiều Phương thì lại rất bực mình, luôn gắt giọng cau có và khó chịu với em. Bức tranh dự thi quốc tế của Kiều Phương được giải nhất. Cô bé mời anh cùng đi nhận giải. Bức tranh « Anh trai tôi » đã làm cho người anh hối hận bởi thấy mình quá nhỏ nhen mà em gái mình lại có tâm hồn nhân hậu, hồn nhiên.
Câu 2.
a. Nhân vật chính trong truyện là Kiều Phương, bởi vì mọi chi tiết, mọi nhân vật khác đều xoay quanh và làm rõ nhân vật này. Nó tạo nên chuyện và thực hiện ý đồ nghệ thuật của tác giả.
b. Truyện được kể theo lời và theo ý nghĩ của người anh sau khi đã tỏ ra hối hận và cảm nhận được lòng độ lượng của em gái. Cho nhân vật khác kể về hành động, tính cách của nhân vật chính, truyện có giá trị khách quan hơn.
Câu 3. Diễn biến tâm trạng của người anh : (1) Từ đầu cho đến khi thấy em gái tự chế màu vẽ : Người anh rất tò mò và hiếu kì (« Tôi bắt gặp : Tôi quyết định bí mật theo dõi… ») (2) Khi tài năng hội họa của cô em được phát hiện : Người anh mặc cảm, ghen tị với tài năng của cô em gái (Tôi luôn cảm thấy mình bất tài … -> Tôi chỉ muốn gục xuống khóc… -> Chỉ cần một lỗi nhỏ của nó là tôi gắt um lên : xem trộm những bức tranh.. lén lút một tiếng thở dài. (3) Khi đứng trước bức tranh « Anh trai tôi » được giải nhất : Người anh rất nhạy cảm, trung thực, nhận ra được hạn chế của bản thân. (Tôi giật sững người -> ngỡ ngàng -> hãnh diễn -> xấu hổ -> nhìn như thôi miên…) c. Khi tài năng hội họa của em gái mình được phát hiện, người anh có tâm trạng không thể thân ái với em gái được bởi « luôn thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài ». Hành động ngồi lên bàn học muốn gục xuống khóc ; chỉ cần một lỗi nhỏ của em gái là gắt um lên và sau đó là xem tranh và nén tiếng thở dài cho thấy sự tự ti mặc cảm đã dẫn tới sự ghen tị nhỏ nhen ở người anh bất công với cô em gái cua mình. d. Tâm trạng « ngỡ ngàng », là bởi quá bất ngờ, hãnh diện là bởi thấy mình rất đẹp, cả về mặt lí trí lẫn tâm hồn, khuôn mặt « tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ » ; xấu hổ là do hối hận bởi mình không xứng đáng với tâm hồn và lòng nhân hậu của em gái mình.
Câu 4. Đoạn kết tác phẩm, người anh không trả lời câu hỏi mộc mạc của mẹ mà cậu ta lại hiểu câu nói đó một cách đầy ẩn ý. Cậu muốn mẹ hiểu mình đang hối hận và đã có thái độ hoàn toàn khác với người em nhân hậu. Rõ ràng người anh cũng có một tâm hồn nhảy cảm và trung thực, biết nhận ra những điều chưa tốt ở mình.
Câu 5. Nhân vật cô em gái ở trong truyện rất hồn nhiên, vô tư (vui vẻ chấp nhận gọi tên Mèo và còn dùng để xưng hô với bạn bè ; sau khi chế bột màu, cô bé vui vẻ đi làm việc, vừa làm vừa hát).
– Tài năng. + Bé Quỳnh xem tran và reo lên khe khẽ.
+ Chú Tiến Lê thẩm định cao. + Bố mẹ hào hứng mua sắm đồ vẽ.
+ Bức tranh được giải nhất quốc tế.
– Lòng độ lượng và nhân hậu :
+ Để ý quan sát người anh của mình rất kĩ để đưa nhân vật vào khung vẽ khiến anh nghĩ em xét nét với mình.
+ Khi biết tranh đạt giải nhất, cô bé lao vào ôm cổ anh, muốn anh đi nhận giải.
+ Vẽ nên người anh rất đẹp có tâm hồn và lòng nhân hậu.
– Có lẽ điều khiến ta cảm mến nhân vật này chính là lòng nhân hậu. Chính « Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài » này của cô bé đã hóa cái tính xấu của anh trai cô.
II. Luyện tập
Câu 2. Có thể cùng một lớp nhưng thái độ của mỗi người sẽ khác nhau :
– Có nhiều người rất vui khi bạn mình đạt thành tích xuất sắc : niềm vui có thể ồn ào của những người bạn trai, lặng lẽ và tế nhị của bạn gái ; có thể biểu hiện bằng lời nói hay hành động.
– Một số ít ghen tị và buồn nhưng rồi sẽ tự mình thay đổi để cùng chung vui với bạn.