Phép phân tích và tổng hợp
Mời các em học sinh tham khảo thêm:
Soạn bài: Cha con nghĩa nặng – Hồ Biểu Chánh (mẫu 1)
I. Tìm hiểu phép phân tích và tổng hợp.
Ví dụ: Văn bản “ Trang phục”/ SGK-9
Vấn đề: Bàn về trang phụcà ăn mặc như thế nào là đẹp.
MB: Nêu 2 hiện tượng ăn mặc rất phi lí:
- Mặc quần áo chỉnh tề + đi chân đất
- Đi giày, bít tất + phanh cúc áo
=> Thiếu chỉnh tề, không đồng bộ, trái với quy tắc chung trong trang phục -> Giới thiệu vấn đề: ăn mặc như thế nào là đẹp.
TB:
Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc cho người.
- DC1: Cô gái một mình trong hang sâu …không váy xoè, váy ngắn, …mắt xanh, môi đỏ, …tô đỏ chót móng chân, móng tay.
- DC2: Anh thanh niên đi tát nước, câu cá ngoài đồng vắng…không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ mi là thẳng tắp.
- DC3:Đi đám cưới không thể lôi thôi, lếch thếch…
- DC4: Dự đám tang không được mặc…loè loẹt, nói cười oang oang
Phép phân tích và tổng hợp
Tách ra từng trường hợp cho thấy trang phục có quy tắc ngầm : phải phù hợp với môi trường, công việc, hoàn cảnh -> PHÂN TÍCH
Luận điểm 2: Y phục xứng kỳ đức
- Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng…, hoàn cảnh chung…nơi công cộng hay toàn xã hội
->Thâu tóm các ý trong từng dẫn chứng cụ thể đã nêu => TỔNG HỢP qui tắc ăn mặc
Mở rộng: Điều kiện qui định cái đẹp của trang phục:
- Không phù hợp -> làm trò cười…, xấu đi.
- Giản dị, phù hợp, hài hoà với môi trường -> Đẹp.
=> Phân tích bằng lí lẽ
KB: Chốt vấn đề:
Thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp
-> Vấn đề được rút ra từ những điều đã phân tích => Phép tổng hợp
Vị trí: Thường đứng cuối văn bản, là kết luận của một phần hay toàn bộ văn bản
II. Luyện tập
BT 1/10: Cách phân tích của Chu Quang Tiềm trong văn bản “ Bàn về đọc sách”
Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn
- Học vấn là việc của toàn nhân loại.
- Học vấn của nhân loại do sách vở ghi chép, lưu truyền.
- Sách là kho tàng quý báu của di sản tinh thần nhân loại.
- Nếu xoá bỏ thành quả nhân loại…lùi về điểm xuất phát.
- Phân tích mối quan hệ chặt chẽ giữa học vấn – nhân loại – sách
- Vận dụng biện pháp: Nêu giả thiết (“nếu …thì…”)
BT 2: Tác giả phân tích lí do chọn sách để đọc:
- Sách nhiều: người đọc dễ sa vào lối “ăn tươi nuốt sống”, không chuyên sâu.
- Sách nhiều: người đọc khó chọn lựa, dễ lạc hướng àgây lãng phí thời gian sức lực với những cuốn sách không thiếu lựa chọn.
- Không cần đọc nhiều, chỉ cần chọn sách cho tinh và đọc cho kĩ.
- Kết hợp đọc rộng và đọc sâu ( sách thường thức + sách chuyên môn).
BT3: Phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách.
- Không đọc thì không có điểm xuất phát cao
- Đọc sách là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức.
- Đọc sách thiếu lựa chọn: không đọc được sách hay, bổ ích à Không có hiệu quả.
- Đọc kĩ sách hay: Tích luỹ được nhiều kiến thức bổ ích.
BT 4: Tầm quan trọng của cách đọc sách được tác giả phân tích như thế nào?
- Đọc sách thì mới có điểm xuất phát cao;
- Muốn tiếp cận tri thức một cách nhanh nhất thì phải đọc sách.
- Đọc sách mà không chọn lọc thì đọc không xuể, kém hiệu quả.
- Đọc kĩ mới có hiệu quả.
BT 5: Nhận xét về tác dụng của phép phân tích.
Gợi ý: Phép phân tích giúp chúng ta hiểu sâu sắc, cụ thể các đặc điểm của đối tượng mà chúng ta đang quan tâm. Kết quả của việc phân tích sẽ là cơ sở để tiến tới kết luận một vấn đề nào đó. Không có sự phân tích đúng đắn thì sẽ làm mất đi tính thuyết phục của kết luận.